خطرات الکتریسیته ساکن در صنعت نفت

خطر الکتریسیته ساکن در صنعت نفت

الکتریسیته ساکن در خیلی از محیط ها ممکن است فقط باعث یک شوک جزئی یا احساس ناخوشایند شود، اما در صنعت نفت قضیه کاملاً فرق می کند. چون در اینجا با سوخت های قابل اشتعال، فضاهای بسته و تجهیزات فلزی سر و کار داریم و یک جرقه ساده می تواند باعث یک حادثه بزرگ شود. حالا بیایید با هم دلایل این حساسیت بالا را بررسی کنیم.

جرقه در محیط های نفتی

در ظاهر ممکن است الکتریسیته ساکن چیز مهمی نباشد. خیلی وقت ها فقط باعث یک شوک کوچک می شود و سریع فراموش می کنیم. اما در محیط هایی مثل پالایشگاه ها یا واحدهای پتروشیمی، همین جرقه های کوچک می توانند شروع یک آتش سوزی یا حتی انفجار باشند. چون در این فضاها همیشه مواد قابل اشتعال و گازهای انفجاری وجود دارند.

سوخت های آتش زا و برق ساکن

یکی از دلایل اصلی حساسیت بالای صنعت نفت به برق ساکن، نوع موادی است که در آن استفاده می شود. موادی مثل بنزین، نفت سفید، گازوئیل و سوخت جت رسانای خوبی نیستند. این یعنی اگر بار الکتریکی روی آن ها جمع شود، به راحتی تخلیه نمی شود و ممکن است برای مدت طولانی باقی بماند. اگر در همین وضعیت جرقه ای ایجاد شود، خطر آتش سوزی بسیار زیاد است.

فضای بسته و احتمال انفجار

بسیاری از فضاهای کاری در صنعت نفت بسته و محدود هستند. مثل مخازن، لوله ها یا تانکرهای سوخت. در این فضاهای بسته اگر بخار سوخت جمع شود، کافی است یک جرقه ایجاد شود تا انفجار یا آتش سوزی اتفاق بیفتد. برق ساکن اگر در چنین محیط هایی تخلیه شود، ممکن است حادثه ای جدی به دنبال داشته باشد.

عملیات سوخت رسانی و تولید بار ساکن

بعضی از فعالیت های رایج در صنعت نفت، خودشان به طور طبیعی باعث ایجاد الکتریسیته ساکن می شوند. مثلاً وقتی سوخت با سرعت بالا پمپ می شود یا از داخل لوله و تانکر عبور می کند، برخورد مایع با سطح فلز یا اصطکاک بین مواد، باعث تولید بار الکتریکی می شود. هرچه سرعت بیشتر باشد، بار بیشتری تولید می شود.

تجهیزات بدون ارت و تجمع بار

اگر تجهیزاتی مثل مخازن، تانکرها یا لوله ها به زمین متصل نباشند، بارهای الکتریکی روی آن ها باقی می مانند. همین باعث می شود هنگام تماس یا تخلیه، جرقه ایجاد شود. حتی لباس های پلاستیکی، کفش های عایق یا ابزارهای دستی فلزی هم می توانند الکتریسیته ساکن ذخیره کنند و ناگهان آن را تخلیه کنند.

ترکیب عوامل خطرناک در صنعت نفت

حالا تصور کنید مواد قابل اشتعال، تجهیزات فلزی، فضاهای بسته و لباس های غیر استاندارد، همزمان در یک محیط وجود داشته باشند. این دقیقاً همان شرایطی است که خطر برق ساکن را چند برابر می کند. به همین دلیل در صنعت نفت، آشنایی با این پدیده و اجرای درست روش های پیشگیری، موضوعی کاملاً مهم به حساب می آید.

پیشنهاد مطالعه: چرا چاه ارت به مرور زمان کارایی خود را از دست می‌دهد؟

منابع تولید الکتریسیته ساکن در صنعت نفت

در محیط های کاری صنعت نفت، فعالیت های مختلفی باعث تولید الکتریسیته ساکن می شوند. خیلی از کارهایی که به صورت عادی انجام می دهیم، بدون این که متوجه باشیم می توانند باعث جمع شدن بار الکتریکی شوند،. در این بخش به مهم ترین منابعی که باعث تولید این نوع برق می شوند اشاره می کنیم و توضیح می دهیم که هر کدام چطور می توانند خطر ایجاد کنند.

جریان سریع مایعات در لوله ها

وقتی مایعاتی مثل بنزین یا گازوئیل با سرعت زیاد از داخل لوله ها عبور می کنند، با دیواره لوله برخورد می کنند. همین برخوردها باعث جدا شدن بارهای مثبت و منفی می شود و الکتریسیته ساکن تولید می کند. هرچه سرعت جریان بیشتر باشد، احتمال ایجاد بار هم بیشتر می شود.

پاشیدن نفت هنگام تخلیه

قتی سوخت با فشار از نازل خارج می شود و داخل مخزن ریخته می شود، برخورد قطرات با هوا و سطح مخزن می تواند باعث تولید الکتریسیته ساکن شود. این حالت بیشتر هنگام پر کردن یا تخلیه سوخت دیده می شود و اگر به آن توجه نشود، ممکن است خطرناک باشد.

اصطکاک بین سوخت و بدنه تانکر

وقتی سوخت داخل تانکر حرکت می کند، با دیواره فلزی تانکر تماس پیدا می کند و همین اصطکاک باعث تولید بار الکتریکی می شود. اگر تانکر به زمین متصل نباشد، این بارها باقی می مانند و ممکن است هنگام تخلیه سوخت، باعث جرقه شوند.

تجهیزات حمل و نقل فاقد اتصال زمین

بعضی تانکرها یا مخازن روی چرخ های لاستیکی قرار دارند. چون لاستیک برق را عبور نمی دهد، بارهای الکتریکی روی بدنه تانکر جمع می شوند و به زمین منتقل نمی شوند. این حالت می تواند هنگام تخلیه یا بارگیری، خطر جرقه و آتش سوزی ایجاد کند.

ورود ذرات خارجی یا ناخالصی ها

گاهی در سوخت یا داخل لوله ها ذراتی مثل زنگ آهن، خاک یا شن وجود دارد. وقتی این ذرات با دیواره ها یا مایع تماس پیدا می کنند، اصطکاک ایجاد می شود و همین باعث تولید بار ساکن می شود. هرچه ناخالصی بیشتر باشد، خطر هم بیشتر می شود.

پیشنهاد مطالعه: علائم خرابی سیستم ارت

فعالیت انسانی

کارکنانی که در محل کار می کنند هم می توانند باعث تولید الکتریسیته ساکن شوند. مثلاً لباس های نایلونی، کفش های عایق یا حتی ابزارهایی که در دست دارند می توانند بار بگیرند. حرکت زیاد روی کفپوش های پلاستیکی هم می تواند همین اثر را داشته باشد. اگر این بارها ناگهان تخلیه شوند، ممکن است جرقه بزنند.

شست و شو با آب در فضاهای خشک

در بعضی جاها که هوا خیلی خشک است، اگر برای شست و شو از آب با فشار استفاده شود، برخورد قطرات آب با سطح می تواند خودش باعث تولید بار الکتریکی شود. مخصوصاً اگر این آب با سرعت زیاد پاشیده شود یا به شکل اسپری باشد.

بارگیری همزمان

گاهی ممکن است چند فعالیت به طور همزمان انجام شود، مثل تخلیه یک تانکر و بارگیری تانکر دیگر. این شرایط می تواند باعث افزایش بارهای الکتریکی در محیط شود و اگر پیش بینی لازم انجام نشده باشد، احتمال جرقه بالا می رود.

خطرات ناشی از الکتریسیته ساکن در صنعت نفت

الکتریسیته ساکن اگر به موقع کنترل نشود، می تواند در محیط های صنعتی به خصوص در صنعت نفت، مشکلات جدی به وجود بیاورد. این خطرات فقط مربوط به تجهیزات نیستند، بلکه جان انسان ها و ایمنی کل محیط کار را هم تحت تاثیر قرار می دهند. در ادامه به چند مورد از مهم ترين خطرهایی که ممکن است به خاطر الکتریسیته ساکن به وجود بيايند اشاره می کنیم.

آتش سوزی و انفجار

مهم ترين و خطرناک ترين مشکل الکتریسیته ساکن، احتمال ايجاد جرقه و در نتيجه آتش سوزی يا حتی انفجار است. در محیط هایی مثل مخازن سوخت، پالایشگاه ها يا جایگاه های تخلیه و بارگیری، همیشه مقداری بخار سوخت در هوا وجود دارد. این بخارها اگر با يک جرقه برخورد کنند، به راحتی آتش می گيرند. جرقه های ناشی از تخليه ناگهانی الکتریسیته ساکن می توانند درست در همين لحظه اتفاق بيفتند و باعث بروز یک حادثه بزرگ شوند.

اختلال در عملکرد تجهیزات الکترونیکی

در بسیاری از واحدهای صنعتی از دستگاه ها و سیستم های الکترونیکی حساس استفاده می شود. اگر بارهای الکتریکی ناخواسته در اطراف این تجهیزات تخلیه شوند، ممکن است عملکرد آن ها را دچار اختلال کنند. گاهی این اختلال ها به شکل یک خاموشی کوتاه یا قطع شدن ارتباط بین سیستم ها ظاهر می شوند و گاهی هم می توانند باعث خرابی کامل تجهیزات شوند.

خطرات جانی برای کارکنان

بدن انسان هم می تواند الکتریسیته ساکن ذخیره کند. اگر یک نفر به طور ناگهانی بار جمع شده روی بدن خود را تخلیه کند، ممکن است جرقه ايجاد شود و در محیط های قابل اشتعال، همین جرقه کافی است تا حادثه ای جدی رخ دهد. علاوه بر آن اگر فردی به خاطر شوک ناگهانی تعادل خود را از دست بدهد یا دچار ترس شود، ممکن است کنترل وسایل یا تجهیزات را از دست بدهد و این هم خودش می تواند خطرساز باشد.

ایجاد شوک های ناگهانی و کاهش ایمنی روانی محیط

حتی اگر بار الکتریکی آن قدر قوی نباشد که باعث آتش سوزی یا خرابی تجهیزات شود، شوک های کوچک و پی در پی هم می توانند تمرکز کارکنان را پایین بیاورند. در محیط هایی که کار دقیق و حساس انجام می شود، مثل پمپ کردن سوخت یا کار با دستگاه های برقی، کاهش تمرکز یا احساس ناامنی می تواند باعث اشتباهات انسانی شود. در بلندمدت، این حالت ها روی روحیه و ایمنی روانی کارکنان تاثیر منفی می گذارد و ممکن است باعث کاهش بهره وری شود.

پیشنهاد مطالعه: ارت در خودروهای برقی